کد مطلب:182690 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:133
عزت نفس
خدای عزیز بر بنده مؤمن ذلت روا نمی دارد. و هر انسانی كه می خواهد عزیز و سر بلند باشد می داند كه سربلندی در همگون شدن با آموزه های وحیانی است. زیرا عزت و سربلندی در پیشگاه خداست، فان العزة لله جمیعا. [1] و هر كس خواهان سربلندی و عزت است، باید از این سمت و سو، سویه گیرد،من كان یرید العزة فلله العزة جمیعا. [2] .
آموزه های دینی انسان و جامعه را عزیز و سربلند می پروراند، نه در زندگی اجتماعی و نه در زندگی فردی نباید سلطه های بیگانگان را در فرایندهای گوناگون فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بپذیرند. خدای سبحان هیچ گونه سلطه را بر امت اسلامی روا نمی داند، و لن یجعل الله للكافرین علی المؤمنین سبیلا. [3] «خدای سبحان هیچ گونه راه سلطه برای بیگانگان (كفار) بر مسلمانان قرار نداده است.» رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم این حقیقت را در اندیشه و رفتار شفاف ساخت و امتی عزیز و سرافراز متشكل ساخت.
عترت آل رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم همین اندیشه و راه را هموار ساختند، امیر عزت و سربلندی در برابر سلطه پذیری از بیگانه فرمود: مرگ را در آغوش گیرید، عار و ننگ را نپذیرید، المنیة لا الدنیة. [4] و نیز در برابر سلطه طلبان و مستكبران فرمود شمشیرهایتان را با خون مستكبران سیراب نمایید تا
[ صفحه 96]
عزیز و سربلند باشید، رووا السیوف من الدماء. و فرمود زندگی در مرگ با عزت است و مرگ در زندگی توأم با ذلت، فالموت فی حیاتكم مقهورین و الحیاة فی موتكم قاهرین. [5] و فرمود در هیچ شرایطی دامن خویش را با ننگ و ذلت آلوده مساز، اكرم نفسك من كل دنیة و ان ساقتك الی الرغائب فانك لن تعتاض بما تبذل من نفسك عوضا. [6] «فشار متراكم نیازمندی باعث نشود كه گوهر كریم خویش را به پستی آلوده سازی، كه هیچ چیز معادل این گوهر گران بها وجود ندارد كه به كف آری».
این حقیقت در سخن سرور عزت مندان و آزادگان حسین علیه السلام این گونه شفاف است: هیهات منا اخذ الدنیة ابی الله ذلك و رسوله و جدود طابت و حجور طهرت. [7] «ما (عترت) هیچ گاه ذلت را نخواهیم پذیرفت، خدا و رسول خدا ذلت را بر ما روا ندیده است، پدران پاك و مادران پاك دامن بر ما ذلت نمی پسندند».
و اینك سیدالساجدین علیه السلام این اندیشه عرشی را این گونه شفاف می سازد: اگر گران سنگ ترین چیز از گران قدرترین چیزها را در اختیار قرار دهند و بخواهند عزت نفس مرا بگیرند، من دوست نخواهم داشت، ما احب ان لی بذل نفس حمر النعم. [8] «دوست ندارم نفس خویش را با حمر نعم (بهترین چیز از هر چیز گران قدر) مبادله نمایم.» شفاف تر از این در اندیشه ی دیگر حضرت است كه اگر تمام دنیا را در یك طرف و عزت نفس انسان را در طرف برابر قرار دهند؛ كسی كه
[ صفحه 97]
نفسش در نزد وی عزیز باشد دنیا را برنمی گزیند، من كرمت علیه نفسه هانت علیه الدنیا. [9] «كسی كه نفس و منش خویش را عزیز بدارد، دنیا در چشم وی كوچك خواهد بود».
اظهار نیاز بر دیگران ذلت زندگی است، طلب الحوائج الی الناس مذلة للحیاء. [10] گوهر خویشتن را با آزمندی و نیازمندی آلوده مساز. یعنی سربلندی در این است كه خود را از دیگران بی نیاز ببینی. و نیز می فرماید: رأیت الخیر كله قد اجتمع فی قطع الطمع عما فی ایدی الناس. [11] «تمام خوبی ها در این است كه آز و طمع را از دیگران ببری.» چشم طمع و آزمندی را ببند تا روح عزیز داشته باشی كه منش عزیز تو را آزمندی می آلاید. اینك سید الساجدین علیه السلام كه تنها در برابر خدا كرنش دارد این گونه خویشتن را از هر آلودگی ذلت حراست می كند.
هنگامی كه حضرت در مكه بودند، ولید بن عبدالملك نیز به مكه آمده بود. به حضرت پیشنهاد شد كه از ولید بخواهد كه در مورد اختلاف ملكی ایشان با طرف مقابل (محمد حنفیه) كه حق هم با امام سجاد علیه السلام است، استمداد كند! امام سجاد علیه السلام با كمال تعجب فرمود، آیا در حرم خدا از غیر خدا طلب حاجت نمایم! آنگاه اندیشه برتر از این را نیز این گونه شفاف ساختند؛ من از خدا كه خالق دنیاست، دنیا طلب نمی كنم، چگونه از بنده ی خدا كه آن هم همانند من است، دنیا طلب كنم! انی آنف ان أسأل الدنیا خالقها فكیف أسألها مخلوقا مثلی. [12] علی بن الحسین علیه السلام این گونه خویشتن و پیروان را عزیز می پروراند.
[ صفحه 98]
چشم علی بن الحسین علیه السلام در هنگام وقوف در عرفات به گروهی افتاد كه دست نیاز خود را در پیش مردم دراز نموده بودند! به آنان فرمود، وای بر شما! آیا در چنین روزی از دیگران حاجت می خواهید، أغیر الله تسألون فی مثل هذا الیوم. [13] .
از دیدگاه امام سجاد علیه السلام، بدترین افراد در نزد خدا آنانی هستند كه ذلت را می پذیرند، نظر علی بن الحسین علیه السلام یوم عرفة الی رجال یسألون الناس فقال هولاء شرار من خلق الله الناس مقبلون علی الله و هم مقبلون علی الناس. [14] «نگاه علی بن الحسین علیه السلام در روز عرفه به افرادی كه از مردم طلب نیاز می نمودند افتاد فرمود: اینان بدترین افرادند، مردم به سوی خدا روی كرده اند، اینان به سوی مردم دست نیاز دراز نموده اند». این گونه فضیلت نصیب كدامین انسان جز عترت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و جز سیدالساجدین علیه السلام شده است؟!
این اندیشه بالنده عترت است كه این گونه عزت مند می اندیشد و عزیز می پروراند. آن هم رفتار شفاف عترت است كه این اندیشه را با خون هماره امضا نموده است.
آموزه های دینی انسان و جامعه را عزیز و سربلند می پروراند، نه در زندگی اجتماعی و نه در زندگی فردی نباید سلطه های بیگانگان را در فرایندهای گوناگون فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بپذیرند. خدای سبحان هیچ گونه سلطه را بر امت اسلامی روا نمی داند، و لن یجعل الله للكافرین علی المؤمنین سبیلا. [3] «خدای سبحان هیچ گونه راه سلطه برای بیگانگان (كفار) بر مسلمانان قرار نداده است.» رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم این حقیقت را در اندیشه و رفتار شفاف ساخت و امتی عزیز و سرافراز متشكل ساخت.
عترت آل رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم همین اندیشه و راه را هموار ساختند، امیر عزت و سربلندی در برابر سلطه پذیری از بیگانه فرمود: مرگ را در آغوش گیرید، عار و ننگ را نپذیرید، المنیة لا الدنیة. [4] و نیز در برابر سلطه طلبان و مستكبران فرمود شمشیرهایتان را با خون مستكبران سیراب نمایید تا
[ صفحه 96]
عزیز و سربلند باشید، رووا السیوف من الدماء. و فرمود زندگی در مرگ با عزت است و مرگ در زندگی توأم با ذلت، فالموت فی حیاتكم مقهورین و الحیاة فی موتكم قاهرین. [5] و فرمود در هیچ شرایطی دامن خویش را با ننگ و ذلت آلوده مساز، اكرم نفسك من كل دنیة و ان ساقتك الی الرغائب فانك لن تعتاض بما تبذل من نفسك عوضا. [6] «فشار متراكم نیازمندی باعث نشود كه گوهر كریم خویش را به پستی آلوده سازی، كه هیچ چیز معادل این گوهر گران بها وجود ندارد كه به كف آری».
این حقیقت در سخن سرور عزت مندان و آزادگان حسین علیه السلام این گونه شفاف است: هیهات منا اخذ الدنیة ابی الله ذلك و رسوله و جدود طابت و حجور طهرت. [7] «ما (عترت) هیچ گاه ذلت را نخواهیم پذیرفت، خدا و رسول خدا ذلت را بر ما روا ندیده است، پدران پاك و مادران پاك دامن بر ما ذلت نمی پسندند».
و اینك سیدالساجدین علیه السلام این اندیشه عرشی را این گونه شفاف می سازد: اگر گران سنگ ترین چیز از گران قدرترین چیزها را در اختیار قرار دهند و بخواهند عزت نفس مرا بگیرند، من دوست نخواهم داشت، ما احب ان لی بذل نفس حمر النعم. [8] «دوست ندارم نفس خویش را با حمر نعم (بهترین چیز از هر چیز گران قدر) مبادله نمایم.» شفاف تر از این در اندیشه ی دیگر حضرت است كه اگر تمام دنیا را در یك طرف و عزت نفس انسان را در طرف برابر قرار دهند؛ كسی كه
[ صفحه 97]
نفسش در نزد وی عزیز باشد دنیا را برنمی گزیند، من كرمت علیه نفسه هانت علیه الدنیا. [9] «كسی كه نفس و منش خویش را عزیز بدارد، دنیا در چشم وی كوچك خواهد بود».
اظهار نیاز بر دیگران ذلت زندگی است، طلب الحوائج الی الناس مذلة للحیاء. [10] گوهر خویشتن را با آزمندی و نیازمندی آلوده مساز. یعنی سربلندی در این است كه خود را از دیگران بی نیاز ببینی. و نیز می فرماید: رأیت الخیر كله قد اجتمع فی قطع الطمع عما فی ایدی الناس. [11] «تمام خوبی ها در این است كه آز و طمع را از دیگران ببری.» چشم طمع و آزمندی را ببند تا روح عزیز داشته باشی كه منش عزیز تو را آزمندی می آلاید. اینك سید الساجدین علیه السلام كه تنها در برابر خدا كرنش دارد این گونه خویشتن را از هر آلودگی ذلت حراست می كند.
هنگامی كه حضرت در مكه بودند، ولید بن عبدالملك نیز به مكه آمده بود. به حضرت پیشنهاد شد كه از ولید بخواهد كه در مورد اختلاف ملكی ایشان با طرف مقابل (محمد حنفیه) كه حق هم با امام سجاد علیه السلام است، استمداد كند! امام سجاد علیه السلام با كمال تعجب فرمود، آیا در حرم خدا از غیر خدا طلب حاجت نمایم! آنگاه اندیشه برتر از این را نیز این گونه شفاف ساختند؛ من از خدا كه خالق دنیاست، دنیا طلب نمی كنم، چگونه از بنده ی خدا كه آن هم همانند من است، دنیا طلب كنم! انی آنف ان أسأل الدنیا خالقها فكیف أسألها مخلوقا مثلی. [12] علی بن الحسین علیه السلام این گونه خویشتن و پیروان را عزیز می پروراند.
[ صفحه 98]
چشم علی بن الحسین علیه السلام در هنگام وقوف در عرفات به گروهی افتاد كه دست نیاز خود را در پیش مردم دراز نموده بودند! به آنان فرمود، وای بر شما! آیا در چنین روزی از دیگران حاجت می خواهید، أغیر الله تسألون فی مثل هذا الیوم. [13] .
از دیدگاه امام سجاد علیه السلام، بدترین افراد در نزد خدا آنانی هستند كه ذلت را می پذیرند، نظر علی بن الحسین علیه السلام یوم عرفة الی رجال یسألون الناس فقال هولاء شرار من خلق الله الناس مقبلون علی الله و هم مقبلون علی الناس. [14] «نگاه علی بن الحسین علیه السلام در روز عرفه به افرادی كه از مردم طلب نیاز می نمودند افتاد فرمود: اینان بدترین افرادند، مردم به سوی خدا روی كرده اند، اینان به سوی مردم دست نیاز دراز نموده اند». این گونه فضیلت نصیب كدامین انسان جز عترت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و جز سیدالساجدین علیه السلام شده است؟!
این اندیشه بالنده عترت است كه این گونه عزت مند می اندیشد و عزیز می پروراند. آن هم رفتار شفاف عترت است كه این اندیشه را با خون هماره امضا نموده است.
[1] نساء، 139.
[2] فاطر، 10.
[3] نساء، 141.
[4] غررالحكم، ج 1، ص 25، ص 414.
[5] نهج البلاغه، خ 51، ص 44.
[6] همان، نامه، 31، ص 304.
[7] مقتل خوارزمي، ج 2، ص 10.
[8] خصال، ج 1، ص 23.
[9] تحف العقول، ص 278.
[10] همان، ص 279.
[11] اصول كافي، باب استغناء عن الناس، حديث 3.
[12] علل الشرايع، ج 1، ص 270، بحار، ج 46، ص 64.
[13] خصال، ج 2، ص 518.
[14] عدة الداعي، ص 89، نقل از بحار، ج 96، ص 261.